Rác Thải Nhựa Trên Biển: Vấn Đề Không Của Riêng Ai

Rác thải nhựa trên biển đang trở thành một trong những vấn đề nhức nhối và nguy hiểm nhất mà thế giới phải đối mặt trong thế kỷ 21. Mỗi năm, hàng triệu tấn nhựa bị xả trực tiếp hoặc gián tiếp ra đại dương, gây hủy hoại nghiêm trọng hệ sinh thái biển và đe dọa sức khỏe con người. Hãy cùng Green tìm hiểu rõ hơn về vấn đề này qua bài viết chi tiết dưới đây.

Khái niệm về rác thải nhựa trên biển

Đây là thuật ngữ dùng để chỉ các loại rác thải có nguồn gốc từ nhựa, bị thải ra biển thông qua các hoạt động sinh hoạt, sản xuất hoặc tự nhiên như lũ lụt, gió, sóng. Chúng có thể trôi nổi trên mặt biển, lắng đọng dưới đáy đại dương. Hoặc bị mắc kẹt trong các rạn san hô và bờ biển.

Phổ biến nhất trong số này là túi nilon, chai nhựa, lưới đánh cá, ống hút, bao bì thực phẩm và các sản phẩm nhựa dùng một lần khác. Những vật liệu này có đặc điểm là rất khó phân hủy. Thậm chí có thể tồn tại đến vài trăm năm trong môi trường biển. Không chỉ gây mất mỹ quan, rác thải nhựa trên biển còn là nguồn gốc của hàng loạt hệ lụy môi trường nghiêm trọng. Chính vì thế, việc tìm hiểu kỹ càng để nhận diện và hành động là điều cấp bách.

>> Xem thêm: Ô Nhiễm Nước Biển: Tác Động Đến Hệ Sinh Thái và Con Người

Nguyên nhân gây ra rác thải nhựa trên biển

Rác thải nhựa không tự sinh ra trong đại dương, mà là hậu quả của hàng loạt thói quen và hệ thống quản lý yếu kém. Dưới đây là các nguyên nhân chính khiến lượng rác thải nhựa trên biển ngày càng tăng cao.

Sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần

Ngày nay, sự phổ biến của các sản phẩm nhựa dùng một lần như ly nhựa, thìa dĩa nhựa, hộp xốp… đã trở thành một phần trong sinh hoạt hằng ngày. Tính tiện lợi, giá rẻ và dễ sản xuất khiến người tiêu dùng ưa chuộng. Đồng thời cũng gây ra lượng rác thải khổng lồ.

Phần lớn trong số đó không được thu gom đúng cách. Thông thường chúng bị vứt bừa bãi ra môi trường. Khi gặp mưa lớn hoặc nước triều dâng, rác sẽ theo dòng chảy đổ ra sông. Từ đó chảy thẳng ra biển.

Quản lý chất thải yếu kém

Ở nhiều quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển, hệ thống thu gom và xử lý rác thải vẫn còn lạc hậu. Thiếu thùng rác công cộng, không có phân loại rác tại nguồn, tỷ lệ tái chế thấp, cùng với ý thức bảo vệ môi trường chưa cao. Tất cả đã góp phần làm gia tăng lượng rác thải nhựa trên biển.

Bên cạnh đó, các ngành nghề như thủy sản, du lịch biển cũng thường xuyên phát sinh rác nhựa. Tuy nhiên, hiện tại chưa có cơ chế giám sát và xử lý chặt chẽ.

Tác động từ thiên nhiên và dòng chảy

Ngoài yếu tố con người, rác thải nhựa trên biển còn đến từ hiện tượng thiên nhiên. Mưa lớn, lũ lụt, gió mạnh có thể cuốn theo rác thải từ đất liền ra biển. Các dòng sông lớn như Mekong, Nile, Ganges… đang trở thành “đại lộ” dẫn nhựa từ các thành phố nội địa ra đại dương.

Tác hại của rác thải nhựa trên biển

Hậu quả của rác thải nhựa trên biển không chỉ dừng lại ở việc gây ô nhiễm môi trường. Nó còn kéo theo những tác động sâu rộng đến đa dạng sinh học, kinh tế biển và cả sức khỏe cộng đồng.

Đe dọa sự sống của sinh vật biển

Các mảnh nhựa nổi hoặc lắng xuống biển thường bị các loài sinh vật nhầm là thức ăn. Rùa biển, cá voi, chim biển… có thể nuốt phải nhựa. Từ đó dẫn đến tắc ruột, suy dinh dưỡng hoặc chết. Ngoài ra, chúng còn có thể bị mắc kẹt trong lưới nhựa, dây ràng, gây thương tích hoặc tử vong. Nghiêm trọng hơn, các mảnh nhựa siêu nhỏ (vi nhựa) xâm nhập vào chuỗi thức ăn. Điều này ảnh hưởng đến toàn bộ hệ sinh thái biển.

Gây thiệt hại kinh tế và du lịch

Bãi biển ngập tràn rác không chỉ gây mất mỹ quan mà còn làm giảm sức hút du lịch. Nhiều khu nghỉ dưỡng, bãi tắm phải chi hàng tỷ đồng mỗi năm để thu gom và xử lý rác nhựa. Ngành thủy sản cũng bị ảnh hưởng nặng nề khi thiết bị đánh bắt bị hư hỏng do rác nhựa hoặc hải sản giảm chất lượng do nhiễm vi nhựa. Tất cả dẫn đến tổn thất lớn về kinh tế biển.

Ảnh hưởng đến sức khỏe con người

Khi con người tiêu thụ hải sản có chứa vi nhựa, các hóa chất độc hại có trong nhựa như BPA, phthalates có thể xâm nhập cơ thể. Các chất này đã được nghiên cứu là có khả năng gây rối loạn nội tiết. Từ đó ảnh hưởng thần kinh và thậm chí liên quan đến ung thư. Vì vậy, vấn đề rác thải nhựa trên biển không còn đơn thuần là câu chuyện về môi trường. Điều này đã trở thành vấn đề y tế toàn cầu.

Tình hình ô nhiễm rác thải nhựa trên biển hiện tại

Vấn nạn rác thải nhựa trên biển đã và đang lan rộng với tốc độ chóng mặt trên toàn cầu. Trong đó các quốc gia châu Á, bao gồm Việt Nam, được đánh giá là những điểm nóng về ô nhiễm nhựa đại dương.

Tình hình tại Việt Nam

Việt Nam hiện là một trong những quốc gia xả rác thải nhựa ra biển nhiều nhất thế giới. Theo báo cáo của Bộ Tài nguyên và Môi trường, mỗi năm có khoảng 0.28 đến 0.73 triệu tấn nhựa bị xả ra các vùng biển nước ta.

Nguyên nhân chủ yếu là do quản lý chất thải chưa hiệu quả, hạ tầng tái chế yếu, cùng với ý thức người dân còn hạn chế. Các thành phố ven biển như Đà Nẵng, Nha Trang, Vũng Tàu… đang đối mặt với áp lực lớn từ lượng rác nhựa tăng nhanh từng ngày.

Thực trạng toàn cầu

Trên thế giới, theo Liên Hiệp Quốc, mỗi năm có khoảng 19 – 23 triệu tấn nhựa bị thải ra biển. Trong đó có tới 80% đến từ đất liền. Các vùng biển xa xôi như Bắc Cực, Nam Cực hay các đảo hoang cũng đã ghi nhận sự hiện diện của nhựa. Điều này cho thấy quy mô và tính chất xuyên biên giới của ô nhiễm nhựa. Không một quốc gia nào có thể đơn độc giải quyết vấn đề này.

Giải pháp giảm thiểu rác thải nhựa trên biển

Để giảm thiểu và tiến tới loại bỏ rác thải nhựa trên biển, cần một hệ thống giải pháp đồng bộ từ giáo dục, chính sách pháp lý đến công nghệ và hành vi người tiêu dùng.

Nâng cao ý thức cộng đồng

Đầu tiên, cần tập trung vào giáo dục cộng đồng về tác hại của rác nhựa và cách phòng ngừa. Các chiến dịch truyền thông, chương trình dọn rác, trường học xanh, và hoạt động môi trường cần được nhân rộng. Khi người dân hiểu rõ hậu quả, họ sẽ chủ động hạn chế sử dụng đồ nhựa và phân loại rác đúng cách.

Tăng cường quản lý và chế tài

Chính phủ cần ban hành luật nghiêm khắc hơn về xả thải ra biển. Đồng thời tăng cường kiểm tra, xử phạt các cá nhân và tổ chức vi phạm. Doanh nghiệp cũng cần bị buộc tham gia vào quá trình thu hồi và tái chế sản phẩm của chính mình. Chế tài mạnh sẽ góp phần giảm thiểu hành vi xả rác không kiểm soát.

Đầu tư vào công nghệ và tái chế

Cuối cùng, việc phát triển các công nghệ xử lý rác tiên tiến, hệ thống thu gom tự động, ứng dụng AI trong phân loại rác là hướng đi tất yếu. Bên cạnh đó, các sản phẩm thay thế nhựa truyền thống bằng vật liệu thân thiện môi trường cần được phổ biến rộng rãi. Nhà nước có thể hỗ trợ doanh nghiệp trong việc đầu tư vào công nghệ xử lý. Điều này góp phần tạo ra một chu trình khép kín, hạn chế rác thải ra biển.

>> Xem thêm: Ô Nhiễm Rác Thải Rắn: Hậu Quả Đối Với Môi Trường Hiện Nay

Kết luận

Rác thải nhựa trên biển là hiểm họa đang âm thầm hủy hoại đại dương. Từ việc phá vỡ hệ sinh thái, đầu độc sinh vật biển, đến việc ảnh hưởng đến chuỗi thực phẩm và sức khỏe con người – hậu quả là vô cùng nghiêm trọng. Vấn đề này không thể giải quyết bởi một cá nhân hay một quốc gia đơn lẻ. Đó là trách nhiệm chung của toàn xã hội, của mỗi chúng ta. Hành động hôm nay sẽ quyết định màu xanh của biển cả ngày mai. Hãy cùng nhau gìn giữ đại dương trong lành cho thế hệ tương lai.

Thông tin liên hệ:

CÔNG TY TNHH GREEN

Trụ sở Hà Nội: Tầng 2 Tòa J, 226 Vạn Phúc, phường Liễu Giai, quận Ba Đình, Hà Nội

• Điện thoại: 024 3514 8260

• Hotline: 032 844 8880

• Email: admin@greenwater.com.vn

Chi nhánh HCM: 82 Nguyễn Bá Tuyển - Phường 12 - Q.Tân Bình - Tp.Hồ Chí Minh

• Hotline: 0931 112 900

• Email: admin@greenwater.com.vn