Ô Nhiễm Nước Do Khai Thác Khoáng Sản: Thực Trạng và Giải Pháp

Khai thác khoáng sản là một trong những hoạt động kinh tế quan trọng, góp phần thúc đẩy phát triển công nghiệp và tăng trưởng GDP. Tuy nhiên, đi kèm với sự phát triển ấy là hệ lụy môi trường, đặc biệt là ô nhiễm nước do khai thác khoáng sản. Đây là vấn đề đáng báo động tại nhiều khu vực. Hãy cùng Green tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Thực trạng ô nhiễm do khai thác khoáng sản ở Việt Nam

Trước khi tìm hiểu sâu hơn về nguyên nhân và hệ quả, cần nhìn nhận thực trạng đang diễn ra tại các khu vực khai thác khoáng sản.

Mức độ ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng

Tại các vùng mỏ như Thái Nguyên, Quảng Ninh, Hà Giang hay Tây Nguyên, tình trạng ô nhiễm nguồn nước do khai thác than, sắt, bauxite… ngày càng nghiêm trọng. Nhiều dòng sông, suối bị đổi màu, bốc mùi hôi, xuất hiện bùn thải và hóa chất công nghiệp.

Không chỉ ảnh hưởng đến nước mặt, nước ngầm tại các khu vực xung quanh cũng bị ảnh hưởng nặng nề. Đây là nguồn cung cấp nước sinh hoạt và tưới tiêu chính. Vấn đề này khiến hàng nghìn hộ dân đứng trước nguy cơ thiếu nước sạch và mắc các bệnh nguy hiểm.

Thiếu kiểm soát trong hoạt động khai thác

Một phần lớn nguyên nhân ô nhiễm xuất phát từ việc khai thác khoáng sản tự phát, thiếu quy hoạch. Do đó không đảm bảo các quy định bảo vệ môi trường. Nhiều doanh nghiệp bỏ qua khâu xử lý nước thải, không đầu tư công nghệ hiện đại. Điều này dẫn đến nước thải chứa kim loại nặng, hóa chất độc hại xả thẳng ra môi trường. Ở một số nơi, việc hoàn nguyên môi trường sau khai thác không được thực hiện hoặc thực hiện qua loa. Thực trạng này khiến tình trạng ô nhiễm kéo dài nhiều năm liền.

>> Xem thêm: Ô Nhiễm Môi Trường Do Chăn Nuôi: Báo Động Đỏ Vùng Nông Thôn

Nguyên nhân gây ô nhiễm nước do khai thác khoáng sản

Sau khi nắm được thực trạng, chúng ta cần phân tích rõ ràng những nguyên nhân trực tiếp và gián tiếp gây ra ô nhiễm nước từ hoạt động khai khoáng.

Nước thải chưa qua xử lý

Đây là nguyên nhân chính và phổ biến nhất. Trong quá trình khai thác, khoáng sản thường được rửa, tuyển chọn bằng các chất hóa học. Sau đó thải ra môi trường. Nếu không có hệ thống xử lý, các chất độc hại như arsenic, thủy ngân, cadimi, sắt, mangan… sẽ xâm nhập vào sông suối, ao hồ và nước ngầm.

Lượng nước thải lớn kèm theo độc tính cao sẽ nhanh chóng phá hủy cân bằng sinh thái, tiêu diệt vi sinh vật, cá tôm. Đồng thời, vấn đề này làm thoái hóa chất lượng đất trồng quanh vùng.

Xói mòn đất và rửa trôi khoáng chất

Khi các khu vực đồi núi bị san gạt để lấy quặng, lớp đất mặt bị phá vỡ. Dưới tác động của mưa, khoáng chất, bụi bẩn và hóa chất theo dòng nước mưa chảy tràn vào các con suối. Quá trình này khiến nước bị đục, nhiễm độc và mang theo chất rắn lơ lửng. Bên cạnh đó, các bãi chứa quặng, đất đá thải thường không được che chắn kỹ. Điều này dẫn đến nước rỉ thấm xuống đất hoặc chảy tràn ra môi trường.

Sử dụng hóa chất tuyển quặng

Một số loại khoáng sản như vàng, đồng, chì… cần sử dụng hóa chất tuyển rửa như xyanua, axit sulfuric, natri hydroxit. Nếu không được quản lý chặt chẽ, các hóa chất này sẽ thấm vào đất hoặc bị cuốn trôi ra môi trường nước. Đây là những chất có độc tính cao. Chúng gây ảnh hưởng trực tiếp đến hệ thần kinh và sức khỏe con người nếu nhiễm phải.

Hậu quả của ô nhiễm nước do khai thác khoáng sản

Không chỉ đơn thuần là vấn đề môi trường, ô nhiễm nước do khai thác khoáng sản còn gây ra những hậu quả lâu dài về kinh tế, xã hội và sức khỏe.

Ảnh hưởng đến sức khỏe con người

Người dân sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm để sinh hoạt và tưới tiêu có nguy cơ cao mắc các bệnh về da, đường ruột, ung thư và rối loạn hệ thần kinh. Đặc biệt, những kim loại nặng như asen, thủy ngân nếu tích tụ lâu dài sẽ gây biến chứng nguy hiểm. Vấn đề này ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ em.

Trẻ em và phụ nữ mang thai là nhóm dễ bị tổn thương nhất trước các độc chất có trong nước nhiễm khoáng. Đây cũng là lý do tại sao một số vùng mỏ có tỷ lệ người bệnh và trẻ em suy dinh dưỡng cao hơn mặt bằng chung.

Thiệt hại nông nghiệp và thủy sản

Nước ô nhiễm làm cho đất canh tác bị thoái hóa, cây trồng chậm phát triển, năng suất thấp. Với các vùng trồng lúa và rau màu, tình trạng này kéo dài có thể khiến đất không còn khả năng canh tác. Ngoài ra, các ao hồ nuôi thủy sản khi bị nhiễm độc cũng khiến tôm cá chết hàng loạt. Điều này gây tổn thất lớn về kinh tế và mất cân bằng sinh thái.

Tác động đến đa dạng sinh học

Nhiều loài động thực vật bị đe dọa do môi trường sống biến đổi đột ngột. Dòng sông chết, ao hồ cạn kiệt hoặc đầy bùn thải là hệ quả nhãn tiền. Nếu không được khắc phục, tình trạng này sẽ dẫn đến mất cân bằng hệ sinh thái ở quy mô lớn.

Giải pháp hạn chế ô nhiễm nước do khai thác khoáng sản

Trước thực trạng đáng lo ngại, cần triển khai đồng bộ các giải pháp từ cơ quan quản lý nhà nước đến doanh nghiệp và người dân.

Tăng cường kiểm soát và xử phạt nghiêm

Nhà nước cần siết chặt quy định về bảo vệ môi trường trong khai thác khoáng sản. Những doanh nghiệp vi phạm phải bị xử lý nghiêm khắc, công khai, buộc hoàn nguyên môi trường và đền bù thiệt hại. Việc thẩm định và phê duyệt các dự án khai thác cần dựa trên đánh giá môi trường đầy đủ. Tuyệt đối không để xảy ra tình trạng cấp phép tràn lan.

Ứng dụng công nghệ xử lý hiện đại

Doanh nghiệp cần đầu tư công nghệ xử lý nước thải đạt chuẩn trước khi xả ra môi trường. Các hệ thống tuyển quặng tuần hoàn, lọc hóa chất và lưu giữ bùn thải an toàn nên được áp dụng rộng rãi. Ngoài ra, việc tái sử dụng nước trong khai thác cũng là giải pháp giảm thiểu phát sinh nước thải ra môi trường.

Nâng cao ý thức cộng đồng và doanh nghiệp

Song song với chính sách và công nghệ, việc nâng cao ý thức về bảo vệ môi trường của người dân và chủ đầu tư là yếu tố then chốt. Các chương trình truyền thông, giáo dục môi trường cần được triển khai tại vùng có hoạt động khai khoáng. Cộng đồng cũng nên được tham gia giám sát hoạt động khai thác. Đồng thời, phát hiện và tố giác những vi phạm về môi trường kịp thời.

>> Xem thêm: Ô Nhiễm Nước Do Phân Bón – Lời Cảnh Tỉnh Cho Nông Nghiệp Hiện Đại

Kết luận

Ô nhiễm nước do khai thác khoáng sản là vấn đề không mới nhưng chưa bao giờ hết nóng. Nếu không có những giải pháp quyết liệt và hiệu quả, hệ lụy sẽ còn kéo dài. Từ đó gâyảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, sức khỏe và sự phát triển bền vững của đất nước. Mỗi cá nhân, doanh nghiệp và cơ quan chức năng cần đồng lòng, hành động ngay từ hôm nay để gìn giữ tài nguyên nước. Đây là một phần cốt lõi của sự sống.

Thông tin liên hệ:

CÔNG TY TNHH GREEN

Trụ sở Hà Nội: Tầng 2 Tòa J, 226 Vạn Phúc, phường Liễu Giai, quận Ba Đình, Hà Nội

• Điện thoại: 024 3514 8260

• Hotline: 032 844 8880

• Email: admin@greenwater.com.vn

Chi nhánh HCM: 82 Nguyễn Bá Tuyển - Phường 12 - Q.Tân Bình - Tp.Hồ Chí Minh

• Hotline: 0931 112 900

• Email: admin@greenwater.com.vn