Quản Lý Rác Thải Nhựa Đại Dương: Chung Tay Cứu Hệ Sinh Thái Biển

Rác thải nhựa đang trở thành mối đe dọa toàn cầu đối với đại dương. Ước tính, mỗi năm hàng triệu tấn nhựa được thải ra biển. Vấn đề này gây ra những tác động nặng nề cho hệ sinh thái, kinh tế biển và sức khỏe con người. Trong bối cảnh Việt Nam là một trong những quốc gia thải rác nhựa ra biển nhiều nhất thế giới, quản lý rác thải nhựa đại dương trở thành nhiệm vụ cấp thiết. Không chỉ là câu chuyện bảo vệ môi trường, đó còn là chiến lược sống còn để phát triển bền vững kinh tế biển, đảm bảo sinh kế cho hàng triệu người. Hãy cùng Green tìm hiểu chi tiết về vấn đề này trong bài viết dưới đây.

Thực trạng đáng báo động của rác thải nhựa đại dương

Để hiểu rõ tầm quan trọng của quản lý rác thải nhựa đại dương, trước hết cần nắm bắt thực trạng đáng lo ngại mà Việt Nam cũng như thế giới đang phải đối mặt.

Khối lượng rác thải nhựa gia tăng nhanh chóng

Trong những năm gần đây, mức tiêu thụ nhựa toàn cầu tăng gấp nhiều lần. Đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển. Việt Nam nằm trong nhóm những quốc gia có lượng rác thải nhựa lớn. Số lượng lên đến hàng triệu tấn nhựa được sử dụng mỗi năm. Điều đáng lo ngại là phần lớn số này không được thu gom và xử lý đúng cách. Điều này dẫn đến việc rò rỉ ra môi trường biển. Đây là một trong những nguyên nhân chính khiến tình trạng ô nhiễm nhựa đại dương ngày càng trầm trọng.

Sự gia tăng nhanh chóng của rác thải nhựa đã tạo ra áp lực khổng lồ đối với các hệ thống xử lý chất thải rắn. Đặc biệt là nhựa dùng một lần. Khi hệ thống không đủ khả năng đáp ứng, lượng rác tồn đọng sẽ theo sông, suối, kênh rạch chảy ra biển. Điều này cho thấy sự cấp bách trong việc cải thiện và nâng cao hiệu quả quản lý rác thải nhựa đại dương ngay từ nguồn phát sinh.

Tác động nghiêm trọng đến hệ sinh thái biển

Rác thải nhựa đại dương không chỉ làm mất mỹ quan môi trường mà còn gây hậu quả nặng nề đối với sinh vật biển. Nhiều loài cá, rùa, chim biển và động vật có vú đã chết do nuốt phải túi nilon, chai nhựa hoặc bị mắc kẹt trong lưới thải trôi nổi. Hơn thế nữa, các mảnh nhựa siêu nhỏ (microplastic) khi đi vào chuỗi thức ăn sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người.

Chính vì vậy, để giảm thiểu những hậu quả này, việc quản lý rác thải nhựa đại dương cần được thực hiện đồng bộ và quyết liệt. Điều này không chỉ bảo vệ hệ sinh thái biển. Đồng thời, còn đảm bảo sự an toàn cho sức khỏe cộng đồng và ngành kinh tế biển.

>> Xem thêm: Môi Trường Biển: Những Con Số Báo Động Đỏ Đáng Lo Ngại

Nguyên nhân chính dẫn đến rác thải nhựa đại dương

Việc hiểu rõ nguyên nhân là nền tảng quan trọng để xây dựng giải pháp quản lý rác thải nhựa đại dương một cách hiệu quả.

Nguồn gốc từ đất liền

Theo thống kê, khoảng 80% rác thải nhựa đại dương xuất phát từ đất liền. Nguyên nhân chủ yếu là do chất thải rắn sinh hoạt không được thu gom và xử lý triệt để. Ở Việt Nam, lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh khoảng 25,5 triệu tấn/năm và tăng trung bình từ 10–16% mỗi năm. Tuy nhiên, tỷ lệ thu gom, đặc biệt tại khu vực ngoại thành và nông thôn, còn rất thấp. Điều này khiến cho một lượng lớn rác nhựa bị cuốn trôi theo dòng nước, đổ ra biển.

Từ thực tế này, có thể thấy rằng, muốn quản lý rác thải nhựa đại dương hiệu quả, chúng ta phải bắt đầu từ khâu quản lý rác trên đất liền. Đây là yếu tố then chốt giúp ngăn chặn nhựa chảy ra môi trường biển.

Nguồn gốc từ hoạt động đánh bắt và sinh hoạt trên biển

Ngoài đất liền, hoạt động đánh bắt thủy sản và sinh hoạt trên biển cũng góp phần tạo nên khối lượng rác thải nhựa khổng lồ. Nhiều ngư dân vẫn giữ thói quen vứt rác trực tiếp xuống biển. Từ túi nilon, chai nhựa cho đến ngư cụ hỏng. Các ngư cụ bị bỏ lại hoặc thất lạc trên biển trở thành “lưới ma”. Vấn đề này gây hại lâu dài cho sinh vật biển.

Chính thói quen này cho thấy, để quản lý rác thải nhựa đại dương hiệu quả, cần có sự thay đổi mạnh mẽ trong nhận thức và hành động của cộng đồng ngư dân. Bên cạnh đó, cần có chính sách khuyến khích, hỗ trợ thu gom và tái chế ngư cụ sau sử dụng.

Thách thức trong quản lý rác thải nhựa đại dương

Dù đã có nhiều nỗ lực, công tác quản lý rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam và nhiều quốc gia vẫn đang đối mặt với không ít khó khăn.

Hạn chế về năng lực quản lý và công nghệ xử lý

Phần lớn các bãi chôn lấp rác hiện nay chưa đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh. Điều này dẫn đến ô nhiễm môi trường đất, nước và không khí. Tỷ lệ tái chế rác nhựa vẫn còn rất thấp so với lượng rác phát sinh. Công nghệ xử lý hiện nay chủ yếu là chôn lấp. Chúng không phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững. Đây là một thách thức lớn, đòi hỏi Việt Nam cần nhanh chóng đầu tư. Cũng như ứng dụng công nghệ xử lý tiên tiến và xây dựng các mô hình tái chế rác nhựa phù hợp với từng địa phương.

Ý thức cộng đồng chưa cao

Một trong những nguyên nhân khiến rác thải nhựa đại dương khó kiểm soát là ý thức cộng đồng còn hạn chế. Nhiều người dân, đặc biệt ở vùng ven biển và ngư dân, vẫn giữ thói quen xả thải bừa bãi. Các chiến dịch tuyên truyền tuy đã được triển khai. Tuy nhiên, chưa tạo ra sự thay đổi bền vững trong hành vi.

Để khắc phục vấn đề này, các chương trình truyền thông cần gắn liền với hành động thực tiễn. Đồng thời kết hợp với chế tài xử phạt nghiêm minh để nâng cao tính răn đe.

Giải pháp quản lý rác thải nhựa đại dương bền vững

Để quản lý rác thải nhựa đại dương hiệu quả, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước, doanh nghiệp, cộng đồng và mỗi cá nhân.

Nâng cao và bổ sung cơ chế, chính sách quản lý

Nhà nước cần ban hành và thực thi các chính sách nghiêm ngặt liên quan đến việc giảm thiểu, tái sử dụng và tái chế nhựa. Bên cạnh đó, cần khuyến khích doanh nghiệp tham gia phát triển các sản phẩm thay thế nhựa dùng một lần. Đồng thời đầu tư vào công nghệ xử lý hiện đại.

Việc xây dựng khung pháp lý rõ ràng sẽ là nền tảng quan trọng. Đồng thời, tạo hành lang cho các hoạt động quản lý rác thải nhựa đại dương diễn ra hiệu quả và đồng bộ.

Đẩy mạnh hiệu quả thu gom và xử lý chất thải

Cải thiện hệ thống thu gom, phân loại rác tại nguồn là bước đi thiết yếu. Cần đầu tư hạ tầng, trang thiết bị và nhân lực để đảm bảo rác thải nhựa được thu gom triệt để trước khi theo dòng chảy ra biển. Bên cạnh đó, cần khuyến khích các mô hình tái chế nhựa tại cộng đồng. Mục đích nhằm giảm áp lực cho hệ thống xử lý tập trung. Việc kết hợp giữa quản lý rác tại nguồn và ứng dụng công nghệ tiên tiến trong xử lý sẽ góp phần làm giảm đáng kể lượng rác thải nhựa đại dương.

Tăng cường truyền thông và thay đổi thói quen tiêu dùng

Một giải pháp quan trọng khác là nâng cao nhận thức cộng đồng về tác hại của rác thải nhựa. Các chiến dịch truyền thông cần được triển khai sâu rộng. Điều này hướng tới việc thay đổi thói quen sử dụng nhựa dùng một lần. Đồng thời, khuyến khích tiêu dùng xanh. Cũng như ưu tiên các sản phẩm tái chế hoặc vật liệu thân thiện với môi trường.

>> Xem thêm: Rác Thải Nhựa Trên Biển: Vấn Đề Không Của Riêng Ai

Kết luận

Quản lý rác thải nhựa đại dương không chỉ là nhiệm vụ của riêng một quốc gia. Đây còn là trách nhiệm chung của toàn nhân loại.  Với sự vào cuộc của Nhà nước, cộng đồng và doanh nghiệp, cùng với sự thay đổi từ mỗi cá nhân, chúng ta hoàn toàn có thể kiểm soát và giảm thiểu rác thải nhựa đại dương. Hãy cùng chung tay hành động ngay hôm nay, vì một đại dương xanh sạch, vì sự sống của các thế hệ mai sau.

Thông tin liên hệ :

CÔNG TY TNHH GREEN

Trụ sở Hà Nội: Tầng 2 Tòa J, 226 Vạn Phúc, phường Liễu Giai, quận Ba Đình, Hà Nội

• Điện thoại: 024 3514 8260

• Hotline: 032 844 8880

• Email: admin@greenwater.com.vn

Chi nhánh HCM: 82 Nguyễn Bá Tuyển - Phường 12 - Q.Tân Bình - Tp.Hồ Chí Minh

• Hotline: 0931 112 900

• Email: admin@greenwater.com.vn