Trong bối cảnh áp lực môi trường ngày càng gia tăng, công nghệ xử lý nước thải đóng vai trò then chốt trong chiến lược phát triển bền vững của nhiều quốc gia. Trong số các giải pháp hiện đại, bể UASB nổi bật nhờ khả năng xử lý hiệu quả nước thải giàu chất hữu cơ. Trong bài viết dưới đây, Green sẽ đi sâu phân tích về nguyên lý hoạt động của bể UASB.

Tổng quan về công nghệ xử lý nước thải bằng bể UASB
Bể UASB là viết tắt của cụm từ “Upflow Anaerobic Sludge Blanket”. Ý nghĩa là bể kỵ khí có dòng nước đi từ dưới lên qua lớp bùn vi sinh lơ lửng. Khác với các công nghệ xử lý hiếu khí, bể UASB hoạt động trong điều kiện không có oxy. Bể sẽ sử dụng vi sinh vật kỵ khí để phân giải chất hữu cơ thành khí metan, CO₂ và bùn sinh học. Đây là công nghệ sinh học kỵ khí hiệu suất cao. Chúng được đánh giá là tiết kiệm năng lượng, chi phí vận hành thấp và thân thiện với môi trường.
Cấu tạo và phương thức vận hành đặc biệt của bể UASB cho phép xử lý hiệu quả các loại nước thải có tải lượng chất hữu cơ cao. Cụ thể như nước thải từ các ngành chế biến thực phẩm, chăn nuôi, sản xuất bia, sữa, giấy và nước thải sinh hoạt.
>> Xem thêm: Chi Tiết Quy Trình Xử Lý Nước Thải Hiếu Khí Tự Nhiên Và Nhân Tạo
Nguyên lý hoạt động của bể UASB
Bể UASB xử lý nước thải bằng cách tận dụng quá trình phân hủy sinh học của vi sinh vật kỵ khí trong điều kiện không có oxy. Toàn bộ quá trình xử lý diễn ra trong ba vùng chức năng chính của bể. Bao gồm vùng phân phối nước thải, vùng bùn hoạt tính và vùng tách pha. Dưới đây là phần phân tích chi tiết theo từng bước trong quá trình xử lý.

Quá trình phân phối nước thải đầu vào
Bước đầu tiên trong nguyên lý hoạt động của bể UASB là quá trình phân phối nước thải vào đáy bể. Nước thải sau xử lý sơ cấp sẽ được đưa vào hệ thống phân phối. Đây là nơi các đường ống hoặc khe rãnh sẽ giúp chia đều nước thải khắp đáy bể. Từ đó, dòng nước sẽ di chuyển từ dưới lên theo chiều thẳng đứng.
Dòng chảy hướng lên này đóng vai trò vô cùng quan trọng. Nó giúp nước thải tiếp xúc tối đa với lớp bùn vi sinh lơ lửng bên trong bể. Từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho các quá trình sinh học diễn ra hiệu quả. Đồng thời, dòng chảy đều và ổn định giúp duy trì điều kiện lý tưởng cho vi sinh vật hoạt động.
Phân hủy chất hữu cơ bằng vi sinh vật kỵ khí
Khi nước thải đi lên và tiếp xúc với lớp bùn vi sinh, quá trình phân hủy chất hữu cơ sẽ bắt đầu. Đây là bước trung tâm trong nguyên lý hoạt động của bể UASB. Quá trình phân hủy diễn ra qua ba giai đoạn sinh học kỵ khí:
Đầu tiên là giai đoạn thủy phân. Các hợp chất hữu cơ có kích thước lớn như protein, carbohydrate và lipid sẽ được cắt nhỏ thành các phân tử đơn giản. Cụ thể như amino axit, đường và axit béo.
Sau đó, trong giai đoạn axit hóa, các chất này tiếp tục được chuyển hóa thành axit hữu cơ, rượu, CO₂ và hydro.
Giai đoạn cuối cùng là methan hóa. Ở giai đoạn này, các hợp chất trung gian như axit béo dễ bay hơi sẽ được chuyển hóa thành khí metan và CO₂ nhờ vi khuẩn methan. Chính trong quá trình này, khí sinh học được tạo ra. Từ đó mang lại giá trị năng lượng cho toàn bộ hệ thống.
Tách ba pha: khí, bùn và nước
Khi nước thải đã qua xử lý đến được vùng phía trên của bể, quá trình tách ba pha sẽ diễn ra. Đây là bước giúp phân tách các thành phần trong bể. Bao gồm khí metan và CO₂, bùn vi sinh và nước đã xử lý.
Khí sinh học được thu gom qua hệ thống thu khí ở phần trên của bể. Bùn có trọng lượng nặng sẽ lắng xuống trở lại lớp bùn hoạt tính để tiếp tục tham gia vào các chu trình xử lý sau. Nước sạch sau xử lý sẽ chảy ra ngoài qua hệ thống thu nước đầu ra. Nhờ thiết kế đặc biệt, bể UASB có thể duy trì hoạt động liên tục, ổn định và hiệu quả cao.
Ứng dụng thực tế của bể UASB trong xử lý nước thải
Không chỉ nổi bật về nguyên lý hoạt động, bể UASB còn ghi dấu ấn mạnh mẽ qua hàng loạt ứng dụng thực tế. Cụ thể trong xử lý nước thải công nghiệp, sinh hoạt và quy mô hộ gia đình. Sự linh hoạt trong thiết kế và hiệu quả kinh tế khiến công nghệ này được nhiều chủ đầu tư lựa chọn.

Ứng dụng trong công nghiệp chế biến
Các ngành sản xuất có lượng nước thải lớn và giàu chất hữu cơ. Cụ thể như chế biến thực phẩm, sản xuất bia, sữa, đường, bột ngọt... Chúng đều có thể áp dụng bể UASB. Tại đây, khả năng xử lý BOD, COD cao và tái sử dụng khí metan giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí. Đồng thời tuân thủ các tiêu chuẩn xả thải môi trường.
Việc triển khai UASB còn đặc biệt hiệu quả tại các nhà máy có nhu cầu sử dụng nhiệt hoặc điện tại chỗ. Bởi vì có thể khai thác trực tiếp khí metan sinh ra.
Xử lý nước thải sinh hoạt tập trung
Tại các khu dân cư, đô thị hoặc khu tái định cư, việc xử lý nước thải sinh hoạt với chi phí thấp là ưu tiên hàng đầu. Bể UASB có thể được tích hợp vào hệ thống xử lý tập trung. Chúng đóng vai trò là bước tiền xử lý trước khi chuyển sang các bể lọc sinh học hiếu khí.
Nhờ đó, bể UASB giúp giảm tải cho hệ thống hiếu khí, kéo dài tuổi thọ thiết bị. Đồng thời góp phần làm sạch môi trường sống xung quanh.
Mô hình ứng dụng quy mô nhỏ
Ở những vùng nông thôn hoặc khu vực chưa có hệ thống thoát nước tập trung. Do đó bể UASB quy mô nhỏ có thể được triển khai cho hộ gia đình, trang trại hoặc cơ sở sản xuất nhỏ. Đây là giải pháp hiệu quả, dễ xây dựng, dễ vận hành. Đồng thời phù hợp với các điều kiện địa phương còn nhiều hạn chế. Những mô hình này đang ngày càng phổ biến tại các vùng nông thôn mới, khu nghỉ dưỡng sinh thái. Hoặc các địa phương ven biển.
>> Xem thêm: Quy Trình Xử Lý Nước Thải Trường Học Đúng Chuẩn
Kết luận
Nguyên lý hoạt động của bể UASB là sự kết hợp tối ưu giữa cơ chế sinh học kỵ khí và thiết kế thủy lực thông minh. Từ đó giúp xử lý hiệu quả nước thải có tải lượng hữu cơ cao. Nếu bạn đang tìm kiếm công nghệ xử lý sinh học tiên tiến, Green sẵn sàng là đối tác đồng hành. Chúng tôi cam kết mang đến giải pháp phù hợp nhất với từng loại hình doanh nghiệp.
Thông tin liên hệ:
CÔNG TY TNHH GREEN
Trụ sở Hà Nội: Tầng 2 Tòa J, 226 Vạn Phúc, phường Liễu Giai, quận Ba Đình, Hà Nội
Chi nhánh HCM: 82 Nguyễn Bá Tuyển - Phường 12 - Q.Tân Bình - Tp.Hồ Chí Minh