Dung Môi Là Gì? Ứng Dụng Dung Môi Trong Đời Sống

Dung môi là một loại hóa chất quan trọng. Nó được sử dụng rộng rãi trong đời sống hàng ngày cũng như trong các ngành công nghiệp sản xuất. Vậy dung môi là gì? Chúng có những tính chất đặc trưng nào? Công dụng của chúng trong đời sống là gì? Hãy cùng Green tìm hiểu về loại hóa chất này qua bài viết dưới đây để giải đáp những câu hỏi trên.

Khái niệm về dung môi

Đây là một chất hóa học có khả năng hòa tan các chất khác (ở thể rắn, lỏng; hoặc khí) để tạo thành một dung dịch đồng nhất. Chúng có thể tồn tại ở nhiều trạng thái khác nhau như rắn; lỏng hay khí. Thể tích của chúng cần để hòa tan một chất cụ thể cũng như điều kiện môi trường để hòa tan phụ thuộc vào tính chất của chất đó.

Chúng có nhiều ứng dụng quan trọng, là một hóa chất phổ biến trong đời sống hàng ngày cũng như trong công nghiệp. Hầu hết các ngành sản xuất đều cần sử dụng chúng để pha chế hợp chất, pha loãng hỗn hợp. Ngoài ra, nó còn được sử dụng nhiều trong các phòng thí nghiệm phục vụ cho nghiên cứu khoa học.

Phân loại dung môi

Chúng có thể được phân loại theo nhiều cách. Trong đó phổ biến nhất là dựa vào bản chất hóa học và hằng số điện môi.

Phân loại theo bản chất hóa học

Theo cách phân loại này ta sẽ chia nó thành 2 dạng chính là dung môi hữu cơ và dung môi vô cơ.

• Dung môi hữu cơ

Đây là những dung môi chứa các gốc cacbon trong thành phần của chúng. Các dung môi hữu cơ có thể là hợp chất hydrocarbon, ester, ether, amin, axit cacboxylic, aldehyde, ketone; và nhiều loại khác. Dung môi hữu cơ được sử dụng rộng rãi trong các quy trình sản xuất hóa chất hữu cơ, sản xuất sơn; làm sạch khô, và tẩy dầu mỡ. Các chất này có tính chất cơ bản là dễ bay hơi, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe con người khi tiếp xúc qua đường hô hấp. Một số chất này rất độc. Đây là nguyên nhân dẫn đến nhiều bệnh nghiêm trọng, bao gồm cả ung thư.

• Dung môi vô cơ

Đây là loại dung môi mà trong thành phần không có chứa các gốc cacbon, trong đó điển hình là dung môi nước. So với dung môi hữu cơ thì dung môi vô cơ ít phổ biến hơn.

>> Xem thêm: Quy Trình Xử Lý Nước Thải Sản Xuất Kem Diễn Ra Như Thế Nào?

Phân loại dựa vào hằng số điện môi

Dung môi có thể chia thành 2 loại là dung môi phân cực hoặc không phân cực. Hằng số điện môi không phải là thước đo phân cực duy nhất tuy nhiên thường được sử dụng phổ biến hơn so với các phương pháp khác. Ta sẽ dựa vào các hằng số điện của dung môi và tính phân cực của nước được lấy làm chuẩn. Ở 20 độ C; hằng số điện môi của nước là 80.10. Từ đó các dung môi được chia thành 2 nhóm chính:

Dung môi phân cực

Là những loại có hằng số điện môi lớn hơn 15, thành phần của nó là các phân tử phân cực, điển hình nhất là nước. Loại chất này lại được chia nhỏ thành 2 loại là dung môi aprotic và dung môi protic.

• Dung môi protic hòa tan anion (các chất tan mang điện tích âm) rất mạnh nhờ liên kết hydro; tiêu biểu như nước.

• Dung môi aprotic như acetone hoặc dichloromethane có xu hướng mang momen lưỡng cực lớn (tách một phần điện tích dương và một phần điện tích âm trong cùng một phân tử); hòa tan các dạng mang điện tích dương thông qua lưỡng cực âm.

Dung môi không phân cực

Là những chất có hằng số điện môi nhỏ hơn 15. Các phân tử tạo nên dung môi này không có sự phân cực ở 2 đầu phần tử. Ví dụ như xăng, benzen, cyclohexane…

Các tính chất đặc trưng

Điểm sôi của dung môi

Mỗi loại này sẽ có nhiệt độ sôi khác nhau dựa vào cấu trúc phân tử, trọng lượng phân tử; và liên kết hóa học giữa các phân tử. Một số loại có điểm sôi rất thấp, dễ bay hơi ngay cả ở nhiệt độ thường như dichloromethane; diethyl ether hay acetone. Trong khi đó, những chất đó có điểm sôi cao như nước cần nhiệt độ cao hơn; sự lưu thông không khí hoặc môi trường chân không để bay hơi nhanh chóng. Tương đối, nếu so sánh các chất có khối lượng phân tử tương đương, thì loại phân cực sẽ có nhiệt độ sôi cao hơn so với dung môi không phân cực.

Tỷ trọng của dung môi

Tỷ trọng được định nghĩa là tỷ số giữa khối lượng riêng của một chất so với khối lượng riêng của chất đối chứng; thường là nước. Phần lớn các chất này đều có tỷ trọng thấp hơn nước, nghĩa là chúng nhẹ hơn nước. Đối với loại không phân cực, khi trộn với nước. Chúng sẽ nổi lên trên và tạo thành lớp riêng biệt. Ngược lại, các chất có tỷ trọng lớn hơn nước, như loại halogen, glycerin, và ethylene glycol, sẽ chìm xuống dưới; trong khi nước sẽ nổi lên trên. Đây là một tính chất quan trọng, được ứng dụng trong quá trình chiết tách hợp chất trong tổng hợp hữu cơ.

Thông thường, trọng lượng riêng được sử dụng phổ biến hơn để thay thế cho tỷ trọng. Trọng lượng riêng được định nghĩa là tỷ số giữa tỷ trọng của nó so với tỷ trọng của nước ở cùng một nhiệt độ.

Tính dễ cháy

Hầu hết các loại hữu cơ đều dễ cháy. Tính dễ cháy phụ thuộc vào khả năng bay hơi của nó. Chúng thường nặng hơn không khí nên sẽ tồn tại ở gần mặt đất và có thể lan nhanh ra diện rộng. Hơi của nó kết hợp với không khí có thể tạo thành hỗn hợp phát nổ.

Sự hình thành peroxide dễ nổ

Các chất như ete diethyl, tetrahydrofuran (THF), Diisopropyl ete có khả năng tạo ra các peroxide hữu cơ và những chất này rất dễ phát nổ tiếp xúc với oxy và ánh sáng. Diisopropyl ete là một trong số những chất dễ phát nổ nhất.

Ứng dụng trong đời sống

Đây là một thành phần không thể thiếu trong các ngành sản xuất, chế biến công nghiệp cũng như nhiều lĩnh vực trong đời sống. Các ứng dụng phổ biến của nó có thể kể đến như:

Trong công nghiệp sản xuất:

• Ngành sản xuất sơn

• Ngành sản xuất chất tẩy rửa

• Ngành sản xuất mực in

• Trong ngành sản xuất mỹ phẩm, dược phẩm

• Nó còn ứng dụng trong sản xuất keo dán, sản xuất nhựa, cao su, tổng hợp polymer, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ

• Monoethylene Glycol được sử dụng như một chất truyền nhiệt đối lưu như trong xe hơi. Một số loại thích hợp được đưa vào đường truyền khí và xăng để ngăn chặn đông đá vào mùa đông.

• Nó còn phục vụ nhiều hoạt động trong phòng thí nghiệm, nghiên cứu khoa học…

>> Xem thêm: Nguyên Lý Hoạt Động Của Chất Giảm Bọt Trong Xử Lý Nước Thải

Kết luận

Green đã giúp các bạn có cái nhìn tổng quan về dung môi và vai trò quan trọng của chúng trong cuộc sống hàng ngày. Nó đóng vai trò không thể thiếu, và việc sử dụng và lưu trữ chúng cần phải được thực hiện cẩn thận để tránh rò rỉ vào môi trường. Khi tiếp xúc với nó, chúng ta nên trang bị đầy đủ trang thiết bị bảo hộ để bảo vệ sức khỏe khỏi các tác động độc hại của chúng.

Thông tin liên hệ:

CÔNG TY TNHH GREEN

Trụ sở Hà Nội: Tầng 2 Tòa J, 226 Vạn Phúc, phường Liễu Giai, quận Ba Đình, Hà Nội

• Điện thoại: 024 3514 8260

• Hotline: 032 844 8880

• Email: admin@greenwater.com.vn

Chi nhánh HCM: 82 Nguyễn Bá Tuyển - Phường 12 - Q.Tân Bình - Tp.Hồ Chí Minh

• Hotline: 0931 112 900

• Email: admin@greenwater.com.vn